Achtung Panzer 007 61-76 (StuG III-IV), Publikacje militarne i modelarskie - broń pancerna (Vanguard, Concord, ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Sturmgeschütz III Ausf A – E / Sd.Kfz.142
Gepanzerter Selbstfahrlafette für Sturmgeschütz 7,5cm Kanone
Ausf A – E
Sturmgeschütz III Ausf F – G / Sd.Kfz.142/1
Gepanzerter Selbstfahrlafette für Sturmgeschütz 7,5cm Sturmkanone 40 Ausf F – F/8
7,5cm Sturmgeschütz 40 Ausf G
Sturmgeschütz IV / Sd.Kfz.163 / 167
Sturmgeschütz III Ausf E.
„Naprzód na wroga! Działa szturmowe to ofensywna broń, dająca piechocie, dzięki zwrotności, prowadzonemu ogniowi i sile uderzenia, natychmiastowe i potężne wsparcie”
- z podręcznika szkoleniowego Sturmgeschütz
Seria StuG III była jedną z serii dział szturmowych/niszczycieli czołgów, produkowanych przez Niemców podczas wojny. Działa szturmowe były prostsze w wytwarzaniu, tańsze i wymagające krótszego okresu produkcji, niż wyposażone w wieże czołgi, dlatego też w niemieckich fabrykach wybudowano wiele pojazdów tego typu. Koszt pojedynczego działa StuG III Ausf G wynosił 82500 RM i był niższy zarówno od PzKpfw III Ausf M (103163 RM), jak i PzKpfw IV Ausf F2 (115962 RM). Interesujące jest też to, że koszt budowy prawie czterech StuG III Ausf G był porównywalny z kosztem budowy jednego czołgu King Tiger.
W 1935 roku płk. Erich von Manstein zaproponował aby dla bezpośredniego wsparcia dywizji piechoty utworzyć oddziały Sturmartillerie, wyposażone w działa szturmowe na podwoziu gąsienicowym. Działa te towarzysząc piechocie podczas ataku miały za zadanie niszczyć betonowe bunkry, gniazda karabinów maszynowych, artylerii przeciwpancernej i inne cele. 15 czerwca 1936 roku zlecono firmie Daimler-Benz opracowanie i wyprodukowanie opancerzonego pojazdu wsparcia, z zamontowanym działem 75mm, którego wychylenie w płaszczyźnie pionowej powinno wynosić minimum 25°, do zapewnienia wsparcia na dystansie do 6km. Zainstalowane miało ono być w nadbudówce, stanowiącej pełną ochronę dla załogi. Wysokość pojazdu nie powinna przekraczać wzrostu przeciętnego mężczyzny. Ponieważ w tym czasie zakłady Daimler-Benz AG zaangażowane były w opracowywanie i budowę czołgu Panzerkampfwagen III, postanowiono w nowym projekcie wykorzystać jego podwozie i części. Eksperymentalną serię „0” pięciu pojazdów wyprodukował w 1937 roku Alkett. Były to egzemplarze oparte na prototypach czołgów Panzerkampfwagen III Ausf B, z zamontowaną nadbudówką z miękkiej stali oraz działem 75mm StuK (Sturmkanone) o krótkiej lufie, zaprojektowanym i wyprodukowanym przez Kruppa. Pojazdy te poddano szerokiej gamie testów, między innymi w Kummersdorf i Doberitz. Pozostawały one w służbie jako pojazdy treningowe do II połowy 1942 roku. Pierwszą serię pojazdów StuG III, bazującą na podwoziu i komponentach Panzerkampfwagen III Ausf F wyprodukowano w 1940 roku. Działo 75mm StuK 37 L/24 było umieszczone w pochylonej nadbudówce, wykonanej z płyt pancernych i zamontowanej na kadłubie. Usunięto istniejące oryginalnie w czołgach Panzerkampfwagen III Ausf F boczne włazy ewakuacyjne i zwiększono grubość pancerza z przodu kadłuba z 30 do 50mm. 30 egzemplarzy Sturmgeschütz III Ausf A wyprodukował Alkett w okresie styczeń – maj 1940 roku.
StuG III Ausf A w Holandii, 1940 rok.
Pierwsze 24 egzemplarzy StuG III Ausf A z 30 wyprodukowanych weszło w skład jednostek Sturmartillerie Batterie 640, 659, 660 i 665, w ramach których wzięły udział w Kampanii Francuskiej. Zgodnie ze schematem organizacyjnym z listopada 1939 roku każda bateria posiadała 6 dział szturmowych zgrupowanych w trzech plutonach (po 2 pojazdy w każdym). Sturmartillerie Battery 640 po wejściu w skład Pułku Piechoty Grossdeutschland została przemianowana na 16.Sturmartillerie. Ostanie 6 pojazdów StuG III Ausf A przydzielono do SS Sturmartillerie Batterie w Dywizji Leibstandarte SS Adolf Hitler. Sformowano jeszcze dwie baterie – 666 i 667, jednak nie zostały one użyte bojowo we Francji. W sierpniu 1940 roku jednostki Sturmartillerie zostały zreorganizowane w bataliony (Abteilung) z 18 działami szturmowymi w trzech bateriach (po 6 wozów w każdej). W początkach 1941 roku bataliony zostały przemianowane na jednostki Sturmgeschütz Abteilung a baterie na Sturmgeschütz Batterie. W marcu/kwietniu 1941 roku zwiększono liczbę pojazdów w bateriach do siedmiu, natomiast w 1942 roku wraz z wprowadzeniem długolufowych wersji wozów StuG III (75mm L/43 i L/48) jednostki Sturmgeschütz Abteilung ponownie zreorganizowano i zwiększono liczbę dział szturmowych w batalionie do 28 sztuk. Każdy batalion wciąż posiadał trzy baterie, jednak liczba pojazdów w plutonie wzrosła do trzech. W listopadzie 1942 roku jeszcze raz przeprowadzono zmiany organizacyjne, Sturmgeschütz Abteilung liczył teraz 31 wozów, w tym trzy dodatkowe dla dowódców poszczególnych baterii. Ten typ organizacji jednostki, często określanej także jako Sturmgeschütz Brigade pozostawał w użyciu do końca wojny. W czerwcu 1944 roku wprowadzono także nowy schemat organizacyjny – Sturmgeschütz Brigade z 45 pojazdami, z których 33 to działa szturmowe StuG III/IV (75mm L/48) a 12 to haubice szturmowe Sturmhaubitze 42 (105mm L/28). W skład brygady wchodziły trzy baterie z dwoma dodatkowymi wozami StuG III w dowództwie każdej z nich. Każda z baterii miała dwa plutony po cztery pojazdy StuG III i jeden z czterema pojazdami StuH 42. Taki schemat był stosowany również, obok wcześniejszego, do końca działań wojennych. W praktyce jednak ten wzorcowy stan był bardzo trudny do osiągnięcia i tylko nieliczne jednostki utrzymywały pełne składy.
Wraz z rozwojem sytuacji wojennej pojazdy StuG (40) często przydzielano do innych jednostek jako uzupełnienie zamiast niszczycieli czołgów i samych czołgów. Od 1944 roku StuG (40) używano zamiennie za czołgi PzKpfw III, PzKpfw IV a nawet PzKpfw V Panther w jednostkach Panzer Abteilung. Była to błędna praktyka, jednak w obliczu tragicznej sytuacji Niemiec i braku czołgów stawała się często koniecznością. W czasie całej wojny działa szturmowe StuG III były przydzielane organizacyjnie do jednostek Sturmartillerie Batterie, Sturmgeschütz Abteilung, Sturmgeschütz Brigade, Sturmartillerie Brigade, Ersatz Abteilung (rezerwowe) i kompanii Funklenk (zdalnego kierowania). Służyły one na wszystkich frontach II Wojny Światowej do ostatnich dni walk. Jedynie elitarne dywizje Wehrmachtu (np. Grossdeutschland) i Waffen SS (np. Leibstandarte SS Adolf Hitler, Das Reich, Totenkopf) posiadały nieprzerwanie w swym składzie jednostki Sturmgeschütz Brigade.
Pierwotnie opracowane jako broń szturmowa pojazdy Sturmgeschütz III wraz z postępem działań wojennych stawały się coraz bardziej defensywne, by ostatecznie spełniać zarówno rolę dział szturmowych jak i niszczycieli czołgów. Głównym ich zadaniem stało się przeciwpancerne wsparcie jednostek w obszarze ich działania.
Produkcja dział Sturmgeschütz III
Wariant
Okres produkcji
Wybudowanych sztuk
Ausf A
styczeń – maj 1940
30
Ausf B
czerwiec 1940 – maj 1941
320
Ausf C
maj – wrzesień 1941
50
Ausf D
maj –wrzesień 1941
150
Ausf E
wrzesień 1941 – marzec 1942
272
Ausf F
marzec – wrzesień 1942
359 + 1 prototyp
Ausf F/8
wrzesień – grudzień 1942
334
Ausf G
grudzień – marzec 1945
7720 + 173 przekonwertowanych
Następcami StuG III Ausf A były ulepszone wersje – Ausf B, C, D i E, wszystkie wyposażone w krótkie działo 75mm StuK 37 L/24. Każdy kolejny model charakteryzował się licznymi modyfikacjami w stosunku do poprzednika. Ostatni egzemplarz Ausf E wybudowano w marcu 1942 roku. Ogółem w zakładach Alkett wyprodukowano 822 działa Ausf A, B, C, D i E pod oficjalnym oznaczeniem Gepanzerter Selbstfahrlafette fur Sturmgeschütz 7,5cm Kanone Ausf A-E / Sd.Kfz.142. Wczesne wersje pojazdów StuG pozostawały w czynnej służbie do połowy 1943 roku. Wiele z nich wycofano do fabryk w celu przezbrojenia w nowe działa i zwiększenia grubości pancerza oraz dodania płyt pancernych. Część starszych wariantów, które powróciły do naprawy, często wyposażano w podzespoły z nowszych modeli, tworząc całkowicie niestandardowe pojazdy (np. StuG III Ausf C z działem 75mm StuK 40 L/48 z jarzmem typu Saukopf, zniszczony w Altdamm w 1945 roku, czy też StuG III Ausf E z działem 75mm StuK 40, zniszczony w maju 1945 roku w Berlinie). Wersja Ausf E była pierwszą z serii, posiadającą karabin 7,92mm MG 34, przewożony wewnątrz nadbudówki, służący do obrony miejscowej. Trzy pojazdy Ausf D wysłano do Afryki Północnej, gdzie służyły w jednostce specjalnego przeznaczenia – Sonderverband zbV 288.
W marcu 1942 roku rozpoczęto produkcję modelu Ausf F. Był on nie tylko działem szturmowym, lecz również tak bardzo potrzebnym niszczycielem czołgów. Wczesne pojazdy Ausf F posiadały długie działo 75mm StuK 40 L/43, późniejsze (31 sztuk) – dłuższe L/48. W sumie do września 1942 roku wyprodukowano 359 (360) egzemplarzy StuG III Ausf F. Następna wersja – F/8 wyposażona była już wyłącznie w armaty L/48. Produkowano ją do grudnia 1942 roku w liczbie 334 sztuk. Model F/8 utorował drogę finalnej serii Sturmgeschütz III – Ausf G. Pojazdy StuG III Ausf F, F/8 i G nazywano także Sturmgeschütz III (40), ponieważ wszystkie były uzbrojone w działo 75mm StuK 40. Warianty Ausf F i Ausf F/8 produkowano w zakładach Alkett pod oficjalnym oznaczeniem Gepanzerter Selbstfahrlafette fur Sturmgeschütz 7,5cm Sturmkanone 40 Ausf F-F/8 / Sd.Kfz.142/1.
StuG III Ausf F/8.
W celu zwiększenia osiągów bojowych w 1942 roku niewielką liczbę pojazdów StuG III różnych wersji (od Ausf B do Ausf F) przezbrojono jakoby w działo 75mm StuK L/33, zewnętrznie przypominające haubicę 105mm StuH 42 L/28, co spowodowało zamieszanie. W rzeczywistości Sturmgeschütz III nigdy nie był uzbrojony w takie działo. 75mm StuK L/33 wymyślili Brytyjczycy, którzy błędnie zinterpretowali niemieckie zdjęcia StuG III Ausf F z dłuższym działem L/43, z zamalowanym wylotem lufy.
Produkcję wersji Ausf G rozpoczęto w grudniu 1942 roku i kontynuowano do marca/kwietnia 1945 roku. Była to najliczniejsza seria ze wszystkich Sturmgeschütz III – wybudowano 7893 sztuk w zakładach Alkett (Altmaerkische Kettenfabrik GmgH) i MIAG (Muehlenbau-und-Industrie AG). W liczbie tej zawiera się 165 egzemplarzy podwozia PzKpfw III Ausf M, użytych do budowy StuG III Ausf G i 173 czołgi PzKpfw III Ausf M przekonwertowane w zakładach Alkett i MIAG na pojazdy StuG III Ausf G w 1944 roku. W szczytowym 1944 roku aż 4013 Ausf G opuściło fabryki. Około 5000 sztuk wyprodukował Alkett, natomiast MIAG od marca 1943 roku około 3000 sztuk. Generalnie Ausf G wyprodukowano w czterech seriach, o numerach podwozia 76101 – 77550, 91751 – 94250, 95001 - ?, 105001 - ?. Ausf G wykorzystywał kadłub, zawieszenie, silnik i inne części modelu Ausf F/8, podczas gdy modyfikacji uległa nadbudówka, którą poszerzono. Boki nadbudówki, grubości 30mm pochylono pod kątem 79°, podwyższono część tylną, a 30-milimetrową tylną płytę zamontowano pod kątem 90°. Dzięki temu uzyskano więcej przestrzeni, zarówno dla dowódcy jak i ładowniczego. Zmienił się także wygląd pokrywy nadbudówki, dodano kopułę dowódcy z zespołem siedmiu peryskopów (każdy mógł być podnoszony lub opuszczany) oraz 10-milimetrową osłonę karabinu maszynowego z przodu włazu dla ładowniczego (od grudnia 1942 do kwietnia 1944 roku). Wczesne egzemplarze miały ruchomą kopułę (do października 1943 roku), pojazdy ze środkowego okresu produkcji (do października 1944 roku) posiadały kopułę zamontowaną nieruchomo, natomiast późne modele produkowano ponownie z ruchomą kopułą oraz dodatkową pokrywą ochronną. Poza tym wczesne StuG III Ausf G miały zwiększony do 80mm pancerz z przodu kadłuba przez przymocowanie 30-milimetrowej płyty, podczas gdy pojazdy produkowane od maja 1943 roku w zakładach Alkett i od października 1943 roku w zakładach MIAG posiadały już 80-milimetrowy pancerz przedni kadłuba. Wcześniejsze pojazdy miały także zainstalowany peryskop obserwacyjny kierowcy KFF2 (Kampfwagen Fahrer Fernrohr). Podczas całego okresu produkcji wersji Ausf G dokonano w niej szeregu modyfikacji. W lutym 1944 roku wprowadzono 80-milimetrowe, odlewane jarzmo działa typu Saukopf (znane też pod nazwą Topfblende), w początkach 1944 roku sprzężony z działem karabin maszynowy, późną wiosna tego samego roku wyrzutnie Nahverteidigungswaffe (90mm NbK 39, broń bliskiej obrony) i montowany na nadbudówce, kierowany zdalnie karabin maszynowy (Rundum Feuer). Dodatkowo pojazdy produkowane od stycznia 1943 roku posiadały wentylator przedziału bojowego umieszczony nie na pokrywie nadbudówki lecz na jej tylnej ścianie. StuG III Ausf G były wyposażone w jeden z dwóch produkowanych typów jarzma Saukopf, mieszczący bądź tylko działo, bądź działo ze sprzężonym z nim karabinem maszynowym (od września 1944 roku). Oryginalne jarzmo w kształcie skrzyni było wykonane z płyt grubości 50mm (przód) i 30mm (boki). Od połowy 1943 roku w pojazdach Ausf G instalowano również 5-milimetrowe fartuchy pancerne (Schurzen). StuG III Ausf F, F/8 i G spełniały w warunkach bojowych raczej role niszczycieli czołgów, niż dział szturmowych.
StuG III (40) Ausf G (wczesny) w Rosji.
1 sierpnia 1940 roku w związku z przygotowaniami do inwazji na Anglię (operacja Seelöwe) zadecydowano o przekonwertowaniu 12 egzemplarzy Sturmgeschütz III na szturmowe działa, mogące poruszać się po dnie zbiornika wodnego, jednak przebudowa ta nigdy nie doszła do skutku. Od kwietnia do czerwca 1943 roku 61 pojazdów przydzielono do Panzerkompanien (Funklenk) jako pojazdy dowodzenia dla Sd.Kfz.301 (Schwere Ladungstrager Ausf A/B/C – Bogward) – gąsienicowych stawiaczy ładunków burzących, sterowanych drogą radiową.
Konstrukcja Sturmgeschütz III podlegała na przestrzeni czasu wielu zmianom, takim jak różnorakie modyfikacje zawieszenia (np. koła napędzające i napinające), nadbudówki (reflektory, kształt, wielkość, wentylator, kopuła) i innych elementów (szczeliny obserwacyjne, zdalnie kierowany karabin maszynowy). Każdy kolejny wariant posiadał zmiany w stosunku do poprzedników, co spowodowało ostatecznie widoczną różnicę pomiędzy pojazdami Ausf B i Ausf G. Wszystkie StuG III
były obsługiwane przez 4-osobową załogę: dowódcę, działowego, ładowniczego / radiooperatora i kierowcę. Bardzo częstą praktyką polową było dodawanie dla zwiększenia ochrony warstwy betonu nad miejscem kierowcy. Wiele wczesnych modeli powracało do fabryk w celu przezbrojenia w nowe działa, bądź zwiększenia osłony pancernej przez dodanie płyt pancernych. Liczne pojazdy były również wyposażane w dodatkowe płyty pancerne w warsztatach przyfrontowych. Niektóre starsze egzemplarze miały też zainstalowane elementy z nowszych modeli. StuG III produkowane w okresie wrzesień 1943 roku – wrzesień 1944 roku pokrywano fabrycznie pastą antymagnetyczną – Zimmeritem. W tym samym okresie pojazdy pozostające w czynnej służbie także były pokrywane Zimmeritem. Często też umieszczano na przedziale silnikowym stelaże, kanistry i szyny stalowe. W trakcie przygotowań do niemieckiej ofensywy w Ardenach pewną liczbę późnych StuG III Ausf G przekonwertowano na dziwnie wyglądające pojazdy, przypuszczalnie mające przypominać jednostki amerykańskie. Wyposażono w nie 150.Brygadę Pancerną wraz z pojazdami Ersatz M10 (PzKpfw V Panther Ausf G upodobnione do amerykańskich niszczycieli czołgów M10 Gun Motor Carriage).
Warianty dział używanych w pojazdach Sturmgeschütz
Sturmgeschütz III Sd.Kfz.142
• Ausf A – 75mm StuK 37 L/24
• Ausf B – 75mm StuK 37 L/24
• Sturminfanteriegeschütz 33 Ausf B – 150mm sIG 33 L/11
• Ausf C – 75mm StuK 37 L/24
• Ausf D - 75mm StuK 37 L/24
• Ausf E - 75mm StuK 37 L/24
• Sturminfanteriegeschütz 33 Ausf E – 150mm sIG 33 L/11
Sturmgeschütz III (40) Sd.Kfz.142/1
• Ausf F – 75mm StuK 40 L/43 i L/48
• (10,5cm) Sturmhaubitze 42 Ausf F / Sd.Kfz.142/2 – 105mm StuH 42 L/28
• Ausf F/8 – 75mm StuK 40 L/43 i L/48
• Sturminfanteriegeschütz 33 Ausf F/8 – 150mm sIG 33 L/11
• Ausf G „Fruhe” – 75mm StuK L/48
• Ausf G „Spat” – 75mm StuK L/48
• (10,5cm) Sturmhaubitze 42 Ausf G / Sd.Kfz.142/2 – 105mm StuH 42 L/28
Sturmgeschütz IV Sd.Kfz.163/167
• Sturmgeschütz IV – 75mm StuK 40 L/48
Sturminfanteriegeschütz 33.
Sturminfanteriegeschütz 33 był ciężkim działem piechoty, zaprojektowanym i wyprodukowanym przez zakłady Alkett. Od grudnia 1941 roku do października 1942 roku wybudowano ogółem 24 sztuki tego pojazdu. Projekt opierał się na podwoziu StuG III Ausf B, jednak wyprodukowane egzemplarze bazowały na podwoziu StuG III Ausf E (12 sztuk) i StuG III Ausf F/8 (12 sztuk). Główne uzbrojenie stanowiło ciężkie działo przeciwpiechotne 150mm L/11,4. Wewnątrz pojazdu można było przewozić jedynie 30 sztuk pocisków 150mm i 600 sztuk amunicji do karabinu maszynowego MG 34. Załogę StuG 33 stanowiło 5 ludzi. Pojazdów tego typu używano wyłącznie na Froncie Wschodnim. 12 egzemplarzy, z 24 wyprodukowanych brało udział w walkach pod Stalingradem w ramach Sturmgeschütz Abteilung 177. Wszystkie zostały zniszczone. Pozostałych 12 służyło w batalionie treningowym Sturm-Infanteriegeschütz-Batterie Lehr Battalion XVII.
Dane techniczne działa Sturminfanteriegeschütz 33
Masa
21000kg
Załoga
4 – 5
Silnik
Maybach HL 120 TRM / 12-cylindrowy / 300KM
Prędkość
Na drodze: 20km/h W terenie: ?
Zasięg
Na drodze: 110km W terenie: 85km
Zbiornik paliwa
320 litrów
Długość
5,40m
Szerokość
2,90m
... [ Pobierz całość w formacie PDF ]